Kiyilarimizin baliklari

[bill74]

Merhabalar. Bos vakit bulup okudugum bir kitaptan üsenmeden yazdim
Foruma katkim olduysa ne mutlu bana...




Istavrit

Denizlerimizde bircok tür olarak taninan, hatta cogu kez bicim ve iriliklerine göre yanlis adlandirilan, genellikle de istavrit denip gecilen bu balik, 200 kadar türü bulunan bir familyadandir. Kiyi oltaciliginda amatör balikcilarin oltalarina bolca takilan istavrit, etinin oldukca lezzetli olusu, cok tutulusu ve fiyatinin ucuzlugu dolayisiyla halk tarafindan begeniyle tüketilir. Denizlerimizde, Karadeniz istavriti, Karagöz istavrit ve Sarikanat istavrit seklinde adlandirilan üc türü vardir. Genellikle iliman iklim kusaginin baligidir. Yaz aylarinda kiyilarimizi dolduran kücüklerine Kiraca denir. Her üc türün kücük boydayken pek az farkliliklari vardir, ancak bu isin uzmanlari tarafindan kolaylikla tanimlanir. Iki tür istavrit 25-30 cm, Karadenir istavriti ise 50-55 cm boyuna kadar ulasabilir. 1-2 kg agirlikta olanlarina rastlanmistir. Dogallikla kiyidan bu derece büyüklerini yakalamak olanak disidir. 15-20 cm boyunda olanlar amatör oltacilarin idealidir. Istavritler sürü halinde gezdiklerinden alay baligi sayilirlarsa da, cefakar oltacilari az sayida, kis aylarinin verimsizliginde yine de avuturlar.




Izmarit

Amatör balikcinin denize attigi yemli oltaya genelde ilk atlayan balik izmarittir. Kiyilarimizda yaz aylarinda bolca bulundugundan, yeme didiklercesine saldirdigindan ve acemiye büyük heyecan verdiginden bu baliga amatör balikcinin ilk gözdesi de diyebiliriz. Istrangilos ve izmarit cok yakin akraba olduklari halde sekil benzerligi disinda biraz farkli yasamlar sürdürürler. Ayni oltaya ilgi göstermeleri bakimindan birarada tanitmayi yararli buluyorum. Izmarit bölgelere göre cesitli adlarla anilirsa da, kücüklerine genelde Kancur, büyük boyda olanlarina Kanal izmariti yada papuc izmariti denir. Istrangilos 14-16 cm boyuna ve 50-120 gram agirlina ulasabilir. Izmarit de ayni ölcülerde uygunluk saglar. Lezzet bakimindan ayni degerdedirler. Istrangilos biraz daha ince uzun elips seklindeki bir gövdeye sahip, izmarit ise daha tiknazdir. Denizlerin 10 derece sicakliginin üzerindeki sularda yasar. Yaz aylarinda kiyilarin sig sularina gelirler. Derin sularda izmarit yakalamaya mahsus cesitli oltalar vardir. Bu capariler 10-20 hatta daha fazla igneli yapilirlar ve dibe yatirilmak suretiyle kullanilirlar.




Ispari

Ispari ya da bazi yörelerde adlandirildigi gibi Isparoz, tüm denizlerimizde bulunur. Genellikle 7-14 cm boyunda olmalarina karsin 35 cm ye kadar büyüdügü de ender olarak görülmüstür. Yuvarlaga yakin elips seklindeki vücuduna karsin kücük bir basi vardir. Iri gözlere sahiptir. Kurt, yavru karides, ak yemleri sevdigi gibi, disli bir balik oldugu icin midye icine de istahla saldirir. Bu nedenle kiyilarimizda izmarit oltalariyla tutulur. Genellikle batik tekneler, taslik ve iliskenli yerlerde yasarlar. Iri isparozlarin yemi cabuk parcalama yetenekleri dolayisiyla bolca bulundugu yerlerde zoka ile avciliginda daha güzel verim elde edilir.






Lapina

Yosunlu ve otlu sularda avlanan oltacilarin karsilastigi Lapina kuzeydogu Atlantikten Fas sahillerine kadar iki türü bulunmasina karsin sularimizda bir türü yasar. Birkac da yakin akrabasi bulunur. Özellikle ege kiyilarimizda bolca görülen bu baligin boyu 10-20 cm kadardir. 30 cm boyuna ulasanlari görülmüstür. Lapinanin yakin akrabalari arasinda bulunan Circir in boyu 15 cm yi gcmez. Gün baligi, Gelin Baligi, Ördek Baligi, Kikla diye adlandirilan diger yakinlarindan Kikla balik adamlar tarafindan aranan bir balik olup eti lezzetlidir. Lapinanin tavasi yapilirsa da eti lezzetli degildir.





Karagöz

Karagöz ün isprari ile yakin akrabaligi vardir. Karagöz ve sivri burun Karagöz adi tasiyan iki türünden denizlerimizde de bulunmaktadir. Yasama yerleri olarak taslik, kayalik sulari, gemi leslerinin civarlarini secerler. Boylari 45 cm ye, agirliklari 2 kg a ulasir. Kiyilara sokulanlarin boylari ortalama 10-15 cm kadardir. Karagöz ve sivriburun Karagöz ün vücutlari yuvarlaga yakin elips seklindedir. Vücutlarina göre ufak sayilacak baslarinda insan dislerine benzeyen kesici ve azi disleri bulunur. Bu dislerle midye, akavides, caganoz gibi kabuklulari kirarak kolayca yerler. Bu balik iyi bir manevra yetenegine sahiptir. Öyle ki oltaya yakalandiginda tas kovuklarina geri cekilebilir, akintili sularda hareketsiz durabilir. Karagöz ün iki türüde cok hassas ve korkaktir. Oltaya atlamasi icin takimin ve yemin özenle hazirlanmasi gerekir. Bunula beraber kücük boyda olanlari midye iciyle yemlenmis oltalara vurmaktan cekinmezler. Karagöz sert ve kuvvetli, ayni zamanda disli bir balik oldugundan kisa sapli ve sert celikten igne kullanilmalidir. Ürkek oldugu icin de mümkün oldugu kadar ince misina kullanilmalidir. Kiyi avciliginda nispeten kücük Karagözler avlandigindan tek köstekli oturtma takim kullanmak daha uygun olur.




Eskine

Tas baligi adi verilen Eskine, beyaz etli bir baliktir. Yetiskinleri 1-2 kg agirlikta, 30-50 cm boyunda olur. 4Kg agirliga 70 cm boyuna ulasani görülmüstür.Tas baligi adini almasi, kafasinin icinde kücük cakil tasi görünümünde iki adet kemik bulunmasindandir. Kaya oyuklarinin ve gemi leslerinin civarinda kalabalik aileler olarak yasar.Eti lezzetlidir. Levrek etine esdegerde tutuldugundan bu balgina bazi yörelerde Tas Levregi de denir. Eskine nin olta ile avciligi gece yapilir. Takim köstekli beden seklindedir. 3 kösteklidir. Yüzme kesesi büyük bir balik oldugundan Eskine oltada uzun süre direnmez, kesenin sismesi dolayisiyla yukariya yari baygin gelir. Ancak oltaya yakalandigini hissedince Karagöz gibi hemen bir tas kovuguna kacmaya calisir. O anda baligin zorlamasina direnmek gerekir. Balik bir kovuga girerse, ne oniu nede takimi disariya almak olanaksizdir. Eskinenin olta ile avlanmasi, gece yakamoz aldiktan sonra sabahin ilk isiklarina kadar yapilir.




Kirlangic

Kirlangic yurdumuzda Benekli Kirlangic, Öksüz, Dikenli Öksüz, Mazak adi verilen cesitli türleri vardir. Genellikle tüm Kirlangiclarin kücük yavrularina da mazak denir. Kirlangic gögüs yüzgeclerinin cok büyük kanat seklinde gelismis olmasindan bu adi alir. Genellikle 30-60 cm boyunda 0,700-1 kg agirlginda olan bu baligin 75 cm boyunda 1.5-3 kg agirliginda olan bireylerine sartlanmistir. Büyük kafali, koni gövdeli, gösterisli renklere sahip bir baliktir.Tüm türleri kirmizinin tonlarinda renklerdedir. Yüzme kesesi büyük oldugundan denizden ciktiginda urg-urg seklinde ses verir. Bu nedenle bazi kisiler yanlis bir inanisla baligin agladigi düsüncesine kapilirlar. Tekne kullanarak Kirlangicin paragat, telli beden ve zokali bedenle avciligi yapilirsa da kiyidan kullanilabilir olta takimi lüfer oltasinin benzeridir.



Hani

Hani yada Ege deki adiyla Hanoz un, yazili Haniden Orfoz ve Lahosa kadar 150 ye yakin türü vardir. Denizlerimizde türleri 10 kadardir. Boylari 10cm den 100 cm ye, agirliklari 40-50 gramdan 25-30 kg a kadar degisir. 150 cm boyuna ve 40kg agirliga ulasmis Orfoz görülmüstür. Yasadigi taslik ve kirmalik yerlere uyum saglama yetenegine sahiptir. Bunlarin en ufak boylari oltaya belirli belirsiz vurduklarindan elle cok zor hissedilirler, dolayisiyla uzun süre takimda kalarak köstegin bir daha kullanilamayacak kadar gam yapmasina neden olurlar. Bu yüzden oltacilar bunlara köstek kiviran derler. Yüzme keseleri büyük oldugundan bunlarin yaptigi basincla Hani baliklari sudan ciktiginda mideleri agizlarinda balon gibi siser. Genellikle köstekli mercan ve izmarit takimlarindaki karides ve kalamar gibi yemlere ragbet eder.Derin sularda Jigging yöntemiyle de avciligi son zamanlarda yayginlasmistir.

[bill74]

Lüfer

Baliklarin en canavari Lüfer kabadayi oldugu kadar güzel ve hizli bir baliktir. Lüfer baliklari dilimizde boylarina göre adlar alir. Lüfer kalabalik sürüler halinde gezen bir göc baligidir. Agla avciligini yapanlarin oldugu kadar oltacilarin da gözdesi olan bu baligin cüsselerine göre adlari asagida belirtilmistir. Lüferin Akdenizde 60-90 cm boyunda olanlarina rastlanir. Bu konudaki rekor 120 cm boy ve 25 kg agirliktir. 10 yiuldan fazla bir ömre sahip oldugu sanilmaktadir. Denizleirmizde 30-40 cm boyunda ve 1.5-3 kg agirliginda olanlari Kofana adiyla taninan deniz canavarlaridir. Keskin disleriyle hem cinslerine hatta yunuslara bile saldirmaktan cekinmezler. Etinin lezzetiyle en makbul olani ise 300-500 gr agirliginda olup Lüfer diye adlandirilir.
Lüferin Agirligina Göre Adlari

Defne Yapragi 30-40 tane 1kg
Cinekop 15-20 tane 1kg
Sarikanat 8-10 adet 1kg
Lüfer 3-5 tane 1kg
Kofana 1-1.5 kg
Sirtikara 2kg ve daha agir
Cenelerinde ustura keskinliginde ince disler bulunur. Bu dislerin arasina kisildiginda kesemeyecegi misina yada ag ipligi yoktur. Büyük boyda olanlarini oltadan cikarirken bu nedenle cok dikkatli davranmak gerekir. Kamisli zoka, köstekli takim, uzun olta ve at-cek sahtelerle avciligi yapilir.Lüfer yemi önce disleriyle ezip sonra yutmak üzere saldirma aliskanligindadir. Bu nedenle oltaya vurdgu zaman hemen cekilmemelidir. Baligin bir iki kere daha yoklamasina izin verdikten sonra isirislarini kontrol ederek derhal cekilmelidir. Lüfer cok hareketli bir balik oldugundan tekneye alindiginda hoplayip ziplayarak misinayi dolastirabilir. Bu nedenle tutulan baligi iki bavagin arasina kistirip igneyi agzindan dikkatlice cikarmak gerekir.




Palamut

Palamut alay halinde gecici baliklardandir. Palamut vonozundan Pocutaya kadar cüsselerine göre adlandirilmasina karsin genellik ufak boylarina palamut, 1-1.5 kg dan agir olanlarina Torik denir. En fazla 85cm boyuna ve 7kg agirligina ulastigi görülmüstür. Palamut Vanozu, Kestane Palamutu, Cingene Palamutu, Palamut, Zindandelen, Torik, Sivri, Altiparmak, Picuta diye büyüklük ve agirliklarina göre adlandirilirlar.Hep ileriye dogur hamle yapan, manevra yetenegi kisitli, süratli bir balik olup saatte 10-12 deniz mili hiz yapabilir. Palamut oltasi lüfer oltasinin benzeridir. Torik icin takimi daha da güclendirmek gerekir. Yünlü zoka takimi ile avciligi iyi verim verir.




Zargana

Zarganaya bazi kisiler yilan baliginin bir cinsi sanirlarsa da bu balik dünyanin en eski deniz baliklarindan olup. Yilan baligi türleriyle hicbir iliskisi yoktur. Eni boyundan yaklasik 20 kez düsük oranda olan zargananin agzi ince uzun sivri ve sert bir gaga seklinde gelismistir. Zargananin yetiskinleri 30-60 cm boyundadir. 90 cm boyunda ve 1-5 kg agirliginda olanlari da görülmüstür. Iliman denizlerin baligidir ve cogunlukla deniz yüzeyinde dolasir. Eti kemiginden ayrildiginda yesil renkte olan omurga boyunca etinde acik yesil oldugu görülür. Bazi kimseler bunun zehirli oldugunu sanirlarsa da , bu dogru olmayip Zargananin eti ince kilciklari dikkate alinmazsa oldukca lezzetlidir. Avciligi oltacilar tarafindan özel bir takimla yapilir. Zarganayi tek tek yakalamaktaki amac Lüfer ve kofan icin cok gecerli bir yem olusudur.




Levrek

Denizlerimizdeki baliklarin krali sayilan Levrek, Karadenizde dahil olmak üzede bütün denizlerimizde iki tür halinde yasamaktadir. Agirligi 500 grama kadar olan yavrulara ispendek adi verilmistir. Levregin boyu 80-100 cm ye, agirligi 10-12 kg a kadar ulasabilir. 130 cm boyunda ve 18 kg agirliga ulasani görülmüstür. Sig sularda ve akarsu agizlarinda yasamini sürdür. Avlanmak icin denize dökülen tatlisu iclerine kadar gider. Levrek sig sularda yasadigindan kiyilarda bulunan kaya baligi, gelincik, ot baliklari, dil ve pisi yavrulari, karides, caganoz gibi deniz yaratiklariyla gecindigi kadar, akarsularin getirdigi kurbaga vb. Gibi hayvanlarida afiyetle yer. Yakalanan büyük boy levreklerin karninda tarla faresi ciktigi bile görülmüstür. Bu oburluguna ragmen etinin istakoz eti kadar dolgun ve lezzetli olusu dolayisiyla bütün dünyada oldugu gibi, yurdumuzunda en pahali ve gözde baligidir. Kiyi birakma oltalariyla, sirti ve at-cek yöntemiyle avciligi yapilir.




Cipura

Akdeniz Ege ve Marmara nin bu gözde baligi Cipura ya da bazi yörelerdeki adiyla Alyanak, boylari 25-35 cm, agirliklari 0,5-3kg arasinda degisen, degerli göcer bir balik türüdür. Kücük boyda olanlarina Lidaki denilir. En fazla 70 cm boyunda ve 6 kg agirliginda olani görülmüstür. Yumurta zamanlarinda akarsu agizlarinin camurlu sigliklarina kadar inen cipuranin baslica yemleri caganoz, sulina, akvides gibi kabuklular, karides, deniz kurtlari, sardalya, aterina vb. Gibi kücük baliklardir. Genellikle kiyidan Karagöz ve Levrek icin kullanilan takimlarla tutulur. Ayrica uygun yem bulduklari zaman köstekli izmarit oltasina da atlamaktan geri kalmazlar.




Kefal


Denizlerde ve tatlisularda yasayan ve sayisiz türü bulunan Kefal in yurdumuzda; Haskefal, Altinbaskefal, Topbaskefal, Platerina, Dudaklikefal vb gibi adlarla anilan cesitli türleri vardir. Kücük boyda olanlarina genellikle ilarya adi verilmistir. Türkerine göre yetiskin boylari 20-90 cm, agirliklari 0,300-8 kg arasinda degisir. Akarsu agizlarina yakin yerlerde, kücüklü büyüklü sürüler halinde yasarlar. Denizin tuzlu suyunda oldugu kadar cay ve nehirlerin denizle baglantili göllerin tatli sularinda da yasama yetenekleri vardir. Cok cevik, kurnaz ve kolay yakalanamaz seklinde ün yapan bu balik, kiyidaki aglarin üzerinden atlayacak kadar da beceriklidir. Sakin ve yagisli havalarda baslarini sudan cikararak havalandiklarida görülür.




Tekir

Tekir baliginin Barbunya ile yakin akrabaligi vardir. Tekir koyu kirmizi renkli olan barbunyaya göre daha solgundur. Deirisi kizila yakin sarimsi olup pembe ve kirmizimtirak lekelerle süslüdür. 10-15 cm boyundadir.Tekir biyiklarinin yardimiyla dipteki kum ve camuru karistirarak kücük kurtcuklarla gecinir. Sicak aylarda kisin cekildikleri derin kanal sularindan cikarak sig sulara kiyilara sokulur.




Uskumru

Uskumru iliman kusak denizlerinde sürüler halinde bulunan pelajik bir baliktir. Atlantik ve pasifik okyanuslarinin soguk sularinda yasayan iri boy bir türü de vardir. Uskumrunun ortalama boyu 20-25 cm dir. Genellikle 6-10 tanesi 1 kg gelir. 30-35 cm boyundakilere Lipari adi verilir. Balik elle tutuldugunda kücük pullari kolayca derisinden ayrilir. Göc yapan baliklardan oldugundan ilkbahar aylarinda özellikle Istanbul ve Canakkale bogazlarinda kiyiya yakin gelirler. Bu zamanda da kiyida capari ile avciligi yapilir. Yaz aylarinda yagini kaybetmis uskumru ciroz adini alir.





Kolyoz

Kolyoz uskumruya cok benzediginden farkli özellikleri oldugu halde herkes ikisini birbirinden ayirt edemez. Okyanuslarin ve denizlerin iliman sularinda sürüler halinde yasarlar. Cin ve Japon denizlerinde bol bulundugundan dünyada Japon Uskumrusu diye de anilir. Yurdumuzda genellikle Marmara ve bogazlarda yogunluk gösterir.

[bill74]

ZEHIRLI BALIKLAR



Iskorpit

Cirkin görüntülü, yüzgeclerinde ve bedeninde circok batici zehirli dikeni bulunan iskorpit, biri kahverengi esmer, diger ikisi kizil renkte olmak üzere denizlerimizde üc tür halinden yasamaktadir. Esmer iskorpit Ege ve Akdeniz de Skorpana da denilen iskorpitten daha kücük boydadir. Esmer iskorpit 15-25 cm boyunda, 300-700 gr agirliginda olur. Gücüne ve yüzme yetenegine ragmen tembel bir baliktir. Yasadigi cevreye uyum saglama yetenegi vardir. Iskorpitin tüm türlerinin eti beyaz ve lezzetlidir.. Corbasi, haslamasi ve pilakisi yapilir.




Trakonya


Denizlerde yasayan dikenleri en zehirli baliklardan biri olan Trakonya nin birkac türü vardir. Sularimizda iki türü bulunan bu baligin büyük boyda olanina Trakonya, kücük boyda olanina Varsam denir. Her iki türünde solungac kapaklarinin ucunda bulunan sivri dikenle, birinci sirt yüzgecinin yerinde bulunan mor renkteki ilk üc diken engerek yilaninin zehiri cinsinden bir zehir tasir. Boyu 20-30 cm agirligi 300-800 gr dir. 45 cm boyuna ulasani görülmüstür. Büyük boyda olanlarinin eti yenir, genellikle corbasi cok lezzetlidir. Balik canli yada ölü olsun dikeni battigi zaman zehir ayni etkiyi yapar. Zehirli bir balik oldugundan Trakonya nin özel avciligi yapilmaz. Ancak yemli oltalarin ve caparilerin alt ignelerine sikca vuran bir baliktir. Av heyecani ile ignedeki baliklari cikartirken Trakonya yi avuclamamaya dikkat etmek gerekir.


Alintidir:
Kaynak: Amatör Balikcilik- Engin Sunar

[yycolak]

eline sağlık bilgecim.

[bill74]

Yalcin abi ne yapayim bu aralar baliga gidemiyorum. Evde bos dururken yazayim dedim. Insallah önümüzdeki ocak ayinda Türkiyedeyim. Bol bol balik avina gitmeyi düsünüyorum. Raporlarla beraber dönerim insallah.

[orhanekmekci]

Rekli resimli açıklamalı güzel olmuş,emeğine sağlık Bilgehan

[acemi dalgıç]

elinin emegine saglık bilmeyenler için epey faydalı olacaktır zehirli balıklar heran denk gelebılıyor dikkatli olmak lazım vede bilmedigin balık türünü ellemıyeceksin

[monawar]

bilgehan emegine saglik guzel bir paylasim olmus

[YaKaMoZ]

Bilgehan ellerine sagli

[MaVrUşGiL]

Bilgehan ON NUMARA bi konu olmuş ellerin dert görmesin.
Teşekkür ederim